روزنامه نگاری پهپادی
فنّاوری تأثیرات شگرفی بر تمام عرصه‌ها ازجمله روزنامه‌نگاری داشته است. مطبوعات، رادیو، تلویزیون، اینترنت، موبایل و پهپاد ازجمله این فنّاوری‌ها هستند و گونه‌های روزنامه‌نگاری مطبوعاتی، رادیویی، تلویزیونی، اینترنتی، موبایلی و پهپادی را ایجاد کرده‌اند.
فضای سایبر، جلوه‌ای از فنّاوری پست‌مدرنیستی است. پیروان فلسفه پست‌مدرنیستی با هرگونه قاعده‌مندی جهان‌شمول همیشه ساز ناکوک می‌زنند! چراکه آنان با هرگونه قاعده‌مندی ازجمله گونه‌بندی‌های علمی مخالف هستند و هرگونه قاعده جهان‌شمول را شالوده‌شکنی می‌کنند. گونه‌بندی ژانرهای روزنامه‌نگاری، سنتی مدرنیستی و در تعارض جدی با آموزه‌های پست‌مدرنیستی قرار دارد.
هرچند در فضای سایبر به‌عنوان جلوه‌ای پست‌مدرنیستی، گونه‌بندی‌های علمی در موارد گوناگون دیده می‌شوند، با این حال این قبیل دسته‌بندی‌ها، کمتر مبتنی بر مطالعات دقیق و پژوهشگرانه بوده و چندان دقیق و مستدل نیستند.
سرعت سرسام‌آور فنّاوری مانند طوفانی سهمگین همه‌چیز را در هم می‌نوردد و موجب عدم قطعیت می‌شود. تغییرات پیچیده محیطی ایجاد و موجب برهم زدن هرگونه ثبات و تعادل شده و سد محکمی در برابر هرگونه محیط مطمئن ایجاد می‌کند.
در رشد محیرالعقول فنّاورانه که هر روز یک مهمان ناخوانده وارد می‌شود امکان پیش‌بینی و قاعده‌مند کردن پدیده‌ها و نظریه‌پردازی تضعیف می‌شود. از این‌رو گونه‌بندی‌های علمی مستدل در عصر فنّاوری اطلاعات کمتر ظهور و بروز می‌یابد.
مطبوعات، رادیو، تلویزیون و اینترنت رسانه جمعی هستند. از این‌رو فنّاوری موجب شکل‌گیری گونه‌هایی مانند روزنامه‌نگاری مطبوعاتی، رادیویی، تلویزیونی، اینترنتی و موبایلی شده و البته به‌درستی در زمره نام‌گذاری‌های پذیرفته شده است.
در دهه‌های اخیر در عرصه روزنامه‌نگاری عمل‌گرا، شاهد ظهور انواع دیگری از روزنامه‌نگاری با عناوین پهپاد، کوله‌پشتی و مواردی از این دست بوده که تعابیر واضح و دقیقی نیستند.
در روزنامه‌نگاری پهپادی وسیله گردآوری اطلاعات، فنّاوری پهپاد است که وسیله ارتباط‌جمعی محسوب نمی‌شود؛ بنابراین نام‌گذاری «روزنامه‌نگاری پهپادی» قرین به صحت نیست. هرچند ممکن است کتاب‌هایی با این عنوان منتشر شده باشد؛ البته «روزنامه‌نگاری مبتنی بر پهپاد» تعبیر درستی است و مراد شکل گردآوری اطلاعات رخدادها و پدیده‌های اجتماعی است.
روزنامه‌نگاری کوله‌پشتی نیز نوعی روزنامه‌نگاری چابک و خرد است و البته کوله‌پشتی، فنّاوری رسانه‌ای محسوب نمی‌شود. مراد از کوله‌پشتی محدود بودن عِده (نفرات) و عُده (تجهیزات) و گردآوری و ارسال اطلاعات با نفرات کم و تجهیزات بسیار محدود و کوچک است.
اگر مراد از روزنامه‌نگاری کوله‌پشتی، روزنامه‌نگاری یک‌نفره است، که چنین تعبیری و شیوه‌ای سال‌هاست در رسانه‌های بین‌المللی به کار گرفته می‌شود. این نوع روزنامه‌نگاری خرد، برای پاسخ به نیازهای فوری رسانه‌ها سامان یافته است و شیوه‌ای کیفی و حرفه‌ای در گردآوری و ارسال اطلاعات نیست.
در عرصه روزنامه‌نگاری این قبیل نام‌گذاری‌ها نوعی شتاب‌زدگی بوده و چندان سنجیده و مبتنی بر قواعد قابل‌پذیرش برای پژوهشگران، نظریه‌پردازان، اساتید و دانشجویان علم ارتباطات نیست و بیم آن می‌رود که با سر برکشیدن هر نوع فنّاوری نوعی روزنامه‌نگاری نیز آفتابی شود.
این قبیل نام‌گذاری‌های شتاب‌زده، سنت روزنامه‌نگاری و علم ارتباطات را با چالش مواجه کرده و نوعی قاعده‌مندی و هنجارسازی سست را بر عرصه این دانش حاکم می‌کند که در تعارض با قاعده‌مندی‌ها و هنجارهای پذیرفته‌شده علوم ارتباطات است.
منبع:
حجت‌الله عباسی، روزنامه‌نگاری پهپادی، فرارو، 15 تیر 98
آخرین دیدگاه‌ها